Voedselveiligheid en residuen van gewasbeschermingsmiddelen

Er zeker van zijn dat het voedsel dat je eet, gezond en veilig is. Dat wil iedereen. Voor de consument betekent dit in principe zo min mogelijk resten van gewasbeschermingsmiddelen in het voedsel.
Om aan deze wens tegemoet te komen, eist de voedingsmiddelenindustrie van hun leveranciers dat zij de resten van deze middelen (residuen) tot een minimum beperken.
Zelfs tot niveaus die ver beneden de voorgeschreven of wettelijke eisen liggen. Maar maakt dit ons eten nu veiliger? Het is namelijk niet bewezen dat het verlagen van de residuen onder de wettelijke norm het voedsel veiliger maakt. En laten we niet vergeten dat de consument voedsel wil dat niet te duur is. Voldoende voedsel, hoogwaardige kwaliteit, duurzaam geproduceerd, met een betaalbare prijs. Dat is wat iedereen wil... En dit betekent zoeken naar de juiste balans. 

Wat zijn gewasbeschermingsmiddelen?

Gewassen bevinden zich continue in de gevarenzone. Het zijn de hardnekkige schimmels, vernietigende insecten en alles overwoekerend onkruid die de gewassen de nek om kunnen draaien. Gewasbeschermingsmiddelen geven deze ziekten en plagen geen kans.

Goed en gezond voedsel
Gewasbeschermingsmiddelen kunnen zowel van natuurlijke als kunstmatige (synthetische) chemische oorsprong zijn. Ze beschermen de gewassen en zorgen ervoor dat het voedsel voor de consument goed en gezond is, er goed uitziet en langere tijd bewaard kan worden. De gewasbeschermingsindustrie is erg innovatief. Steeds wordt onderzocht hoe het beter en veiliger kan: voor het gewas, de mens en het milieu. Zo zijn de meeste middelen nu ook werkzaam in lagere doseringen en sneller afbreekbaar in het milieu. Ook zijn de middelen veiliger voor nuttige of in de natuur voorkomende insecten en organismen.  

Waarom gebruiken we gewasbeschermingsmiddelen?

Om iedereen voldoende, gevarieerd en gezond voedsel te kunnen garanderen. De wereldbevolking groeit namelijk elke dag met 200.000 personen (dit betekent iets meer dan 70 miljoen per jaar). Als de gewassen niet beschermd worden tegen plagen, onkruiden en ziekten, zou 30 tot 40% van ons voedsel verloren gaan. Gewasbeschermingsmiddelen zijn dus broodnodig.

Ontwikkelde landen
Voor de ontwikkelde landen geldt dat we juist dankzij de gewasbeschermingsmiddelen kunnen profiteren van de enorme keuze, constante aanvoer en hoge kwaliteit voedsel tegen de huidige prijzen. Precies zoals we gewoon zijn en het zo willen houden! Niettemin wil de consument zo min mogelijk resten van middelen in het voedsel. Het is dus belangrijk hier een evenwicht in te vinden.

Goed voor gezondheid
Maar wat veel mensen niet weten, is dat gewasbeschermingsmiddelen de gezondheid van mensen juist ten goede kan komen. Ze verlagen namelijk het niveau van giftige stoffen afkomstig van schimmels en bacteriën in voedsel. Hierdoor neemt het aantal voedselvergiftigingen af. Nog een feit: in sommige gevallen verhogen ze de voedingswaarde van voedsel. Zo kan een gewasbehandeling tegen schimmels het eiwitgehalte van graangewassen verbeteren. Goed voor de gezondheid van veel mensen!

Hoge kwaliteit
Verder zorgen de middelen ervoor dat we gewassen met een hoge, constante kwaliteit kunnen oogsten. Dat wil zeggen: onbeschadigd, zonder insecten en met weinig afval. En dit is wat consumenten, voedselverwerkende bedrijven en supermarkten willen. Ook verlengen gewasbeschermingsmiddelen het aanvoerseizoen van veel gewassen en de houdbaarheid van voedsel. Dit betekent dat de consument alle maanden van het jaar veel keus heeft en minder hoeft weg te gooien. Deze rol in de voedselhygiëne plus het voorkomen van besmetting door knaagdieren, vliegen en andere insecten, maken gewasbeschermingsmiddelen belangrijk voor de voedselveiligheid en gezondheid.

Voldoende voedsel
Wat niet iedereen weet, is dat gewasbeschermingsmiddelen tegenwoordig verantwoord worden gebruikt in geïntegreerde teelt (Integrated Crop Management, ICM). Dit vormt de basis voor duurzame landbouw. Gewasbeschermingsmiddelen zijn van cruciaal belang om schaarse hulpbronnen zoals grond, water en arbeidskrachten zo optimaal mogelijk te benutten. Zonder gewasbeschermingsmiddelen zouden wij er veel minder goed in slagen om voldoende voedsel (voor iedereen) van goede kwaliteit te produceren. En dat is van wereldbelang!

Waarom blijven residuen achter in ons voedsel?

Stel, je spuit een gewasbeschermingsmiddel op het gewas… Na enige tijd wordt het middel afgebroken door natuurlijke processen zoals zonlicht, regen en de gewassen zelf. Soms wordt een gewas geoogst voordat het natuurlijke afbraakproces klaar is. Hierdoor kunnen resten (residuen) van een middel in het gewas achterblijven.

Residuen
Residuen bestaan uit het oorspronkelijke chemische middel of uit afbraakproducten (metabolieten). Gelukkig kunnen we dankzij de moderne technologie heel nauwkeurig meten hoeveel van het middel is achtergebleven. We kunnen concentraties van ver beneden de wettelijke normen vaststellen. EU Residumonitoring (2002) in vers en verwerkt voedsel laat zien dat 95% van het voedsel voldoet aan de wettelijke residunormen. 58% van het voedsel bevat zelfs helemaal geen meetbare residuen. Wanneer residuen de wettelijke norm overschrijden, kan dit betekenen dat een gewasbeschermingsmiddel niet correct gebruikt is. De gebruiksaanwijzing is bijvoorbeeld niet opgevolgd. Iets dat eenvoudig te voorkomen is!  

“Alle stoffen zijn giftig en niets is zonder gif; alleen de hoeveelheid bepaalt het verschil tussen een gif of een medicijn.” Paracelsus 1493-1541.verschillen van traditioneel geteelde producten (UK FSA, 2000).