Resistentiemanagement Botrytis

De Nederlandse naam voor Botrytis cinerea is ‘grauwe schimmel’ en deze naam doet zijn eer aan als je de meest voorkomende symptomen bekijkt. B. cinerea veroorzaakt in gewassen lesies (beschadigingen) op stengels, op bladeren, op vruchten en op de bloemen. Deze beschadigingen zijn grijs-bruin van kleur en pluizig vanwege de sporendragers. Zo ontstaan op roos en gerbera in de oogst, in de bewaring en tijdens transport, kleine ronde vlekken, ook wel ‘pokken’ genoemd. Deze pokken kunnen dan uitgroeien tot de grijsbruine plekken. Ook kan de bloembodem worden aangetast, waardoor de bloem verwelkt. In komkommer en tomaat vormt Botrytis plekken op verse snoeiwonden, dit zijn eenvoudige invalspoorten voor de schimmelsporen. Deze Botrytis plekken groeien uit en kunnen de volledige stengel omvatten, waardoor de plant boven de aangetaste plek verwelkt of zelfs helemaal afsterft. Botrytis behoort tot de groep van de necrotrofe schimmels, hetgeen betekent dat hij stoffen uitscheidt, waardoor plantencellen afsterven en vervolgens de inhoud van de gedode cel gebruikt als voeding. In het ergste geval sterft de volledige plant. Zo heeft ieder gewas zijn eigen typerende kenmerken, maar overal verschijnt de duidelijk herkenbare grijsbruine schimmelpluis en dan weet je dat het mis is.

Als je meer inzichten hebt hoe een schimmel zich ontwikkelt, kan er mogelijk ook rekening mee gehouden worden in de sturing van het klimaat om verdere verspreiding en/of aantasting te voorkomen. Botrytis ontwikkelt zich bij alle weertypen en op vrijwel alle gewassen, zolang er maar vrij water en een invalspoort beschikbaar is om te kiemen. Botrytis sporen kiemen bij temperaturen tussen 2 en 32°C waarbij de optimum temperatuur tussen 20-25°C ligt. De sporen hebben vocht nodig uit de omgeving om te kunnen kiemen. De minimum luchtvochtigheid voor kieming ligt rond 90%. Als er wonden op het gewas aanwezig zijn of als er sprake is van condensatie, dan kunnen deze ook voldoende vocht leveren voor de kieming van de sporen. Na het kiemen van de sporen kan er binnen 2 tot 4 uur sprake zijn van een infectie van de plant.

In de tabel is weergegeven onder welke omstandigheden er gevaar is op Botrytis. Uit deze studie van Kerssies (1994, in roos) kwam ook naar voren dat er meer pokken zijn bij een hoge luchtvochtigheid en een lage instraling.

Doordat Botrytis een eenvoudige en snelle verspreiding van zijn sporen kent, kan Botrytis snel en hard toeslaan. Hierdoor is er ook een verhoogd risico van het ontstaan van resistentie als er niet goed afgewisseld wordt tussen de middelen uit de verschillende chemische groepen.

Hieronder ziet u de levenscyclus van Botrytis.

Onder glas hebben we het klimaat voor een groot deel zelf in de hand, waardoor de ontwikkeling van Botrytis enigszins onder controle te houden is. Het is dus belangrijk om een niet al te vochtig microklimaat te hanteren. Dit kan onder andere bewerkstelligd worden door een regelmatig groeiend gewas zonder al te veel vegatieve groei na te streven. Daarnaast is een goede ventilatie en een actief klimaat belangrijk, zodat het vocht tijdig tussen het gewas afgevoerd wordt en het gewas dus niet een te lange bladnat periode kent. Dit kan in een aantal gewassen, zoals bijvoorbeeld in potplanten, betekenen dat er een lagere plantdichtheid gehanteerd moet worden. 
Zijn er toch planten flink aangetast, dan is het aan te raden om deze in een afgesloten plastic zak te verwijderen om verder infecties te voorkomen.
Botrytis komt vooral in de donkere periodes van het jaar extra naar voren, omdat er weinig instraling is en er niet altijd een heel groeizaam klimaat in de kas aanwezig is. Hierdoor zie je hogere luchtvochtigheden en langere bladnat periodes. Als je dit van te voren weet, kun je proberen hier al zoveel mogelijk op in te spelen. Door van tevoren samen met je gewasbeschermingsadviseur al een goed plan van aanpak te maken. Zo word je niet ineens verrast.

Er zijn verschillende wegen die naar Rome leiden, zo is dat ook met de keuze van de gewasbeschermingsmiddelen. In een periode waar de druk van Botrytis in het gewas nog relatief laag is, zou je kunnen kiezen om biologische producten zoals bijvoorbeeld het bacteriepreparaat Bacillus amyloliquefaciens (o.a. Taegro) in te zetten. Dit soort producten dienen voor een goede werking in een vroeg stadium ingezet te worden zodat de bacteriën bij een goede gewasbedekking de schimmelsporen geen kans geven om zich verder te ontwikkelen. Loopt de kans op een Botrytis aantasting toch op, dan is het belangrijk dat er goed met de beschikbare gewasbeschermingsmiddelen afgewisseld wordt om resistentie te voorkomen.

Om het iets makkelijker te maken, hebben we hieronder een handig overzicht gemaakt van de beschikbare middelen in de markt.