Schade door bodeminsecten komt de laatste jaren steeds meer voor. De grootste schade wordt door kniptorren (Agriotes spp.) veroorzaakt. Wilt u een geslaagde aardappeloogst? Dan is het goed om te weten hoe ritnaalden leven, welke schade ze veroorzaken en hoe u uw gewas kunt beschermen.
Vraatschade aan aardappelknollen
Ritnaalden, een groeiend probleem in aardappelen
In steeds meer gewassen zien we plantwegval of schade aan de oogst. Gras-onderzaai in maïs verhoogt bovendien de kans op ei-afzet van de kniptor.
Ritnaalden of koperwormen zijn de larven van de kniptor (Agriotes spp.). Kniptorren horen bij de keverfamilie Elateridae. Er zijn verschillende soorten kniptorren en dus ook ritnaalden. Er bestaan veel inheemse kniptorren, waarvan er maar een paar schadelijk voor de land- en tuinbouw zijn. Schade wordt voornamelijk veroorzaakt door drie soorten: Agriotes lineatus, Agriotes obscurus en Agriotes sputator. De kniptor zet eitjes af in gewassen waar de grond onder het gewas makkelijk vochtig blijft, zoals in granen of graszaad. Grasonderzaai in maïs verhoogt de kans op ei-afzet.
De levenscyclus van ritnaalden duurt tot wel 5 jaar Het 1e jaar nadat de eitjes zijn uitgekomen zal de schade van de larven meevallen. Ze zijn nog te klein en meestal hebben ze voldoende vers wortelmateriaal voorhanden om op te teren. Met oplopende temperaturen van de grond in het voorjaar worden de ritnaalden in het 2e jaar actief en veroorzaken ze schade. Ritnaalden veroorzaken vraatschade aan de wortels en het plantmateriaal. Ook maken ze gaatjes in de aardappelknollen.De schade die dit geeft, leidt tot het achteruitgaan van de kwaliteit. De verwerking van aangetaste partijen wordt bemoeilijkt en ze kunnen zelfs worden afgekeurd.
In een perceel kunnen meerdere cycli aanwezig zijn die door elkaar heen lopen. Tijdens deze lange ontwikkelingsfase (ritnaalden leven tot wel 5 jaar in de bodem voor ze kevers worden) worden verschillende gewassen aangetast zoals aardappelen, maïs, gras, graangewassen, ui en andere groentegewassen. De ritnaald verpopt in de zomer en komt dan in het volgend voorjaar als volwassen kever te voorschijn, klaar om eitjes af te zetten. Vergeet daarbij niet dat de aantasting ook vanuit akkerranden of onkruid kan komen en niet alleen vanuit het perceel met het gewas.
De lange aanwezigheid van ritnaalden en de forse schade die ze kunnen geven, maakt dus een goede aanpak van het probleem noodzakelijk.
Levenscyclus kniptor (Agriotes spp)
Monitoring van de kniptorpopulatie heeft onze aandacht
Versmalling van het pakket aan gewasbeschermingsmiddelen ter bestrijding van ritnaalden is een feit. Maar er zijn nog steeds goede mogelijkheden om de aardappeloogst te beschermen. De volgende punten zijn van belang om ritnaalden te kunnen aanpakken:
1. Monitoring van de kniptorpopulatie heeft onze aandacht Voor een geïntegreerde aanpak van ritnaalden levert kniptorrenmonitoring in granen en graszaad de beste informatie welke kevers überhaupt in Nederland aanwezig zijn. Is er binnen de populatie een verschuiving gaande of hebben we nog steeds te maken met de ‘oude’ inheemse soorten? Of hebben we ook soorten die de cyclus in drie in plaats van vijf jaren kunnen volmaken? Dus soorten met een snellere ontwikkeling, die daardoor meer schade kunnen doen. Kniptorren worden normaliter met feromoonvallen gelokt. Door verschillende feromonen te gebruiken kunnen we een beeld krijgen van de soorten die in Nederland voorkomen.
De laatste jaren zien we een nieuwe soort kniptor naar het noorden van Europa oprukken. Agriotes sordidus heeft een kortere levenscyclus en daarmee ook een groter schadepotentieel. Gelukkig is deze kniptor in de monitoring die Syngenta heeft uitgevoerd in 2020 niet terug gevonden. Ook in 2021 gaat Syngenta met het opsporen van de nieuwe soort kniptorren in Nederland door. Dit doen we in samenwerking met het Duitse Julius Kühn-Institut, Bundesforschungsinstitut te Braunschweig.
2. Aanpak ritnaalden tijdens het poten van de aardappelen
Er zijn in Nederland nu drie mogelijkheden om ritnaalden aan te pakken.
NEMATHORIN® granulaat tegen ritnaalden, aaltjes en nevenwerking luis.Tijd tussen poten en loofdoding: minimaal 120 dagen aanhouden.
FORCE® EVO en KARATE® 0.4% GR: beiden alleen tegen ritnaalden, waarbij Force Evo tevens ook een “startmeststof” (fosfaat) bevat.
Alles weten over Nemathorin?
Een vertrouwd middel met een brede werking tegen aaltjes, ritnaalden en bladluizen.
